سیستم‌عامل یا OS مخفف Operating System برنامه‌ای است که پس روشن شدن سیستم توسط یک برنامه‌ی بوت در رایانه شما بارگذاری میشود، این برنامه تمام برنامه‌های کاربردی دیگر را در یک کامپیوتر مدیریت می‌کند. همچنین در تمام لحظات روی کامپیوتر شما در حال اجراست و به عنوان واسطی بین کاربران یک کامپیوتر و سخت افزار عمل می‌کند. این نرم افزار معمولاً هسته‌ی سیستم یا کرنل (Kernel) نامیده میشود. هدف یک سیستم عامل این است که محیطی را فراهم کند که کاربر بتواند برنامه‌هایش را به روشی موثر و راحت اجرا کند. تمام برنامه‌های دیگر برخی برنامه‌های سیستمی و برخی برنامه‌های کاربردی هستند. در کل می‌توان گفت که سیستم عامل یک برنامه برای مدیریت سخت افزار کامپیوتر است.
تاریخچه‌ی سیستم‌عامل‌ها:
اولین OS مورد استفاده GM-NAA I/O بود که در سال 1956 توسط بخش تحقیقات جنرال موتورز برای IBM 704 خودش تولید شد.از اوایل دهه 70 میلادی سخت افزار ها شروع به کاهش قیمت کرد. در نتیجه این امرمردم را قادر ساخت کامپیوتر های شخصی را خریداری کنند. و استفاده زیاد از کامپیوتر هاباعث ایجاد نیازمندی به سیستم عامل ها شد. در نتیجه شرکت های مختلفی اقدام به ساخت سیستم عامل هایی متفاوت برای کامپیوتر ها کردند.
وظایف سیستم عامل:
- برقراری امنیت
- ایجاد، حذف و ادارهٔ فرایند ها
- تولید مکانیسم‌های ارتباط بین فرایندها و همگام‌سازی آن‌ها
- مدیریت پوشه هاو فایل ها
- مدیریت حافظه های اصلی و جانبی
- برقراری امکان دسترسی چندتایی و اجرای هم روندفرایندها
- به اشتراک‌گذاری منابع
- تعیین راهکارهایی برای ادارهٔ
- جلوگیری از وضعیت رقابتی و تداخل یا در هم قفل شدنفرایند ها
- جلوگیری از تداخل استفادهٔ بهینه‌تر از منابع و جلوگیری از به هدر رفتن آن‌ها
- تخصیص و آزادسازی منابع
- ادارهٔ صف‌ها و زمان‌بندی استفاده از منابع
- حسابداری میزان استفاده از منابع
اهداف سیستم عامل:
1-سهولت:سیستم عامل باعث میشود استفاده از کامپیوتر برای کاربر راحت تر و ساده تر شود.
2-کارآمد: سیستم عامل باعث استفاده کار امد از منابع سیستم کامپیوتر میشود.
3-قابلیت تکامل: سیستم عامل باید به گونه‌ای ساخته شود که امکان توسعه مؤثر، آزمایش و معرفی امکانات جدید سیستمی را بدون اختلال در خدمت‌رسانی فراهم کند.
انواع OS :
- یونیکس:یونیکس رامی توان پدرسیستم عامل های لینوکس،مک،اندروید و ای او اس دانست.
- ویندوز : در کامپیوتر های رو میزی، سرور های ویندوزی و لب تاب مورد استفاده قرار میگیرد.
- اندروید : در گوشی های مختلف تلفن همراه و سایر سیستم های اندرویدی نظیر تلویزیون های هوشمند و…مورد استفاده قرار میگیرد.
- IOS : در گوشی هایی که سازنده انها شرکت اپل است مورد استفاده قرار میگیرد.
- macOS : در کامپیوتر ها و لب تاب های شرکت اپل مورد استفاده قرار میگیرد.
- لینوکس : در سرور های لینوکسی ( هسته اندروید نیز لینوکس میباشد )و لب تاب ها و کامپیوتر های رومیزی مورد استفاده قرار می گیرد .
تفاوت میان فریمور (Firmware) و سیستم عامل در چیست؟
روی بسیاری از دستگاه‌ها فقط «فریمور» اجرا میشود؛ فریمور نوعی نرم‌افزار سطح پایین است که مستقیماً روی حافظه یک دستگاه سخت‌افزاری برنامه‌نویسی میشود. فریمور معمولاً فقط بخش کوچکی از نرم‌افزار است که برای انجام کارهای به شدت مقدماتی و اساسی طراحی شده است.
وقتی یک کامپیوتر مدرن بوت میشود، فریمور UEFI را از روی مادربورد بارگذاری می‌کند. این فریمور، نرم‌افزار سطح پایینی است که به سرعت سخت‌افزار کامپیوتر را اجرایی می‌کند. سپس سیستم‌عامل را از روی درایو سخت-حالت (Solid-state drive) یا همان هارد درایو، بوت می‌کند (هارد درایو فریمور داخلی مخصوص خودش را دارد که ذخیره‌سازی داده‌ها روی بخش‌های فیزیکی موجود درون درایو را مدیریت می‌کنند).
تفاوت میان فریمور و سیستم‌عامل نیز ممکن است کمی پیچیده باشد. برای مثال، سیستم عامل آیفون‌ها و آیپدهای اپل – که iOS نام دارند – خیلی از اوقات نیز با نام «فریمور» شناخته می‌شوند. سیستم عامل پلی استیشن 4 نیز به صورت رسمی «فریمور» نامیده شده است.
این سیستم عامل‌ها با دستگاه‌های سخت‌افزاری متعددی ارتباط برقرار می‌کنند و به برنامه‌ها سرویس ارائه می‌دهند. ضمناً منابع را میان اپلیکیشن‌ها تقسیم می‌کنند. البته فریمور بسیار پایه‌ای و ساده‌ای که [مثلاً] روی ریموت کنترل تلویزیون اجرا میشود، عموماً سیستم عامل نامیده نمی‌شود.
افراد عادی نیازی ندارند بدانند یک سیستم‌عامل دقیقاً چیست. البته دانستن اینکه چه سیستم عاملی دارید، برای اینکه بتوانید نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای سازگار با دستگاهتان را تشخیص دهید، مفید خواهد بود.
